واژه انگلیس «RAM» مخفف عبارت random access memory به معنای حافظه دسترسی تصادفی است. توضیح در مورد مفهوم این عبارت کمی دشوار است و همین‌قدر که بدانید حافظه رم یک حافظه فوق‌سریع محسوب می‌شود، برای فهم نحوه کار آن کافی است. حافظه رم سرعت بسیار بیشتری نسبت به حافظه اصلی خود گوشی دارد.
اجازه دهید با فهم مثال کاملاً ساده و قابل‌فهم ابتدا شما را با وظیفه کلی رم و تفاوت آن با حافظه اصلی داخلی گوشی آشنا کنیم. رم را می‌توان به جیب لباس‌تان و حافظه اصلی گوشی را به کوله‌پشتی تشبیه کرد. بدون تردید دسترسی شما به جیب‌تان بسیار راحتتر و سریع‌تر از کوله‌پشتی‌تان است و می‌توانید چیزهای مختلف را از داخل آن بسیار راحتتر بردارید.
حافظه رم گوشی دقیقاً به همین منظور طراحی شده است. زمانی که شما اپلیکیشنی را در گوشی اجرا می‌کنید، اطلاعات موردنیاز اپلیکیشن و برخی از اطلاعات موردنیاز سیستم‌عامل از حافظه اصلی به حافظه رم انتقال داده می‌شود تا دسترسی راحت و سریع به این اطلاعات امکانپذیر شود و بتوانید از برخی از ویژگی‌های اپلیکیشن‌های در حال اجرا در پس‌زمینه سیستم‌عامل سریع‌تر استفاده کنید
چنانچه زمانی که اپلیکیشن در حال اجرا است، از آن خارج شوید و مدتی بعد دوباره وارد آن شوید، اپلیکیشن دوباره در همان قسمتی که قبل از آن خارج شده‌اید، اجرا می‌شود و انگار اصلاً از اپلیکیشن خارج نشده‌اید. حتی اگر از اپلیکیشنی به اپلیکیشن دیگر سوپیچ کنید و دوباره به اپلیکیشن قبلی بازگردید، باز هم شاهد چنین اتفاقی خواهد بود.
سوییچ کردن بین اپلیکیشن‌ها اصطلاحا «مولتی‌تسکینگ» نامیده می‌شود و عملکرد بسیار خوب گوشی‌ها در این زمینه به دلیل وجود حافظه رم در آن‌ها است. مسلماً هرچقدر حافظه رم گوشی بیشتر باشد، عملکرد آن در زمینه مولتی‌تسکینگ بهتر می‌شود.
درصورتی‌که گوشی‌های هوشمند فاقد رم بودند، در هنگام سوئیچ بین اپلیکیشن‌ها، اپلیکیشن‌هایی که از آن‌ها خارج می‌شدید، به‌صورت کامل بسته می‌شدند و زمانی که دوباره می‌خواستید وارد آن‌ها شوید، باید دوباره از نو اجرا می‌شدند؛ درست مانند زمانی که گوشی را تازه روشن کرده‌اید و می‌خواهید اپلیکیشن‌ها را باز کنید؛ مسلماً در چنین مواقعی اپلیکیشن‌ها سریعاً اجرا نمی‌شوند و اجرای آن‌ها چندثانیه‌ای طول می‌کشد.
لازم به ذکر است که حافظه اصلی گوشی نیز می‌تواند به‌عنوان رم استفاده شود و اپلیکیشن‌های در حال اجرا و همچنین برخی از داده‌های در حال اجرا در پس‌زمینه سیستم‌عامل را در خود نگه دارد؛ اما همان‌طور که گفتیم سرعت حافظه گوشی به میزان بسیار بسیار زیادی از حافظه رم کمتر است. حتی درصورتی‌که گوشی شما مجهز به سریع‌ترین پردازنده دنیا باشد؛ اما رم نداشته باشد، کند بودن عملکرد آن کاملاً احساس می‌شود.
آیا بیشتر بودن حافظه رم گوشی باعث بهبود عملکرد آن می‌شود؟
مسلماً افزایش حافظه رم گوشی با بهبود عملکرد آن رابطه مستقیمی دارد؛ هرچقدر حافظه رم بیشتر باشد، فضای بیشتری برای ذخیره اپلیکیشن‌ها داده‌های سیستم‌عامل وجود دارد و شما می‌توانید به تعداد بیشتری از اپلیکیشن‌ها دسترسی سریع داشته باشید و درنهایت عملکرد گوشی در زمینه مولتی‌تسکینگ به میزان قابل‌توجهی بهبود پیدا می‌کند. قطعاً روانی و سرعت بالای گوشی در هنگام سوئیچ سریع بین اپلیکیشن‌ها و باز شدن سریع اپلیکیشن‌ها در حین انجام این کار، حس بسیار خوبی به کاربر انتقال می‌دهد.
البته همیشه هم رم بیشتر به معنی عملکرد بهتر یک گوشی نیست؛ به‌عنوان‌مثال شاید فکر کنید عملکرد گوشی وان پلاس ۶ تی مک‌لارن (OnePlus 6T McLaren) با رم ۱۰ گیگابایتی بهتر از گوشی آیفون ۱۰ اس با رم ۴ گیگابایتی است؛ اما چنین تصوری اصلاً درست نیست.
اپل در گوشی‌های آیفون خود معمولاً از رم‌هایی با ظرفیت کم استفاده می‌کند؛ زیرا مهندسان طراح این گوشی‌ها، سیستم‌عامل iOS، قطعات سخت‌افزاری گوشی‌ها و همچنین روشی را که داده‌های اپلیکیشن‌ها با آن مدیریت می‌شوند، به شکل بسیار خوبی بهینه‌سازی کرده‌اند و این موضوع باعث شده است گوشی‌های آیفون حتی با رم ۴ گیگابایتی هم عملکرد کاملاً روانی داشته باشند.
این موضوع در مورد گوشی پیکسل ۳ گوگل کاملاً صدق می‌کند. این گوشی با وجود برخورداری از رم ۴ گیگابایتی، دارای عملکرد بهتری نسبت به سایر گوشی‌های اندرویدی با رم ۶ گیگابایتی یا بیشتر است. درکل بهینه‌سازی سیستم‌عامل گوشی‌های اندرویدی که توسط گوگل ساخته نشده‌اند، در مقایسه با بهینه‌سازی سیستم‌عامل گوشی‌های پیکسل این شرکت در سطح پایین‌تری قرار دارد.
البته در مورد گوشی اندرویدی وان پلاس ۶ تی مک‌لارن قضیه کاملاً فرق می‌کند و برخورداری این گوشی از رم ۱۰ گیگابایتی باعث شده در زمینه مولتی‌تسکینگ از هر گوشی دیگری که تاکنون ساخته شده است، برتر باشد.
موضوع دیگری که باید به آن اشاره کینم این است که وجود حافظه بیشتر رم در گوشی در کنار مزایای خود معایبی هم دارد؛ هرچقدر حافظه رم گوشی بیشتر شود، مصرف باتری آن نیز به همان میزان افزایش پیدا می‌کند و حتی اگر بخش زیادی از حافظه رم گوشی آزاد باشد، باز هم مصرف باتری گوشی نسبت به گوشی‌های دارای رم کمتر بیشتر است.
درضمن در بسیاری از مواقع کاربران نیازی به حافظه رم زیاد ندارند و حتی ممکن است رم ۲ یا ۳ گیگابایتی هم برای برخی از کاربران کافی باشد. درصورتی‌که از اپلیکیشن‌های حجیم مثل بازی‌های سنگین استفاده نمی‌کنید یا هم‌زمان اپلیکیشن‌های متعددی را با یکدیگر اجرا نمی‌کنید، همین میزان حافظه رم می‌تواند برای شما کافی باشد و از روان بودن عملکرد گوشی خود راضی باشید.
همچنین درصورتی‌که سرعت گوشی شما کاهش یافته است، در مواقعی که اپلیکیشن‌های زیادی را هم‌زمان با یکدیگر اجرا کرده‌اید یا به اپلیکیشن‌های در حال اجرا در پس‌زمینه سیستم‌عامل در آن زمان نیازی ندارید، می‌توانید با آزادسازی فضای رم، سرعت گوشی را به میزان قابل‌توجهی بهبود دهید.
نحوه آزادسازی فضای رم در گوشی‌های اندرویدی
برای آزادسازی فضای رم در گوشی‌های اندرویدی چند روش مختلف وجود دارد که به شرح زیر هستند:
بررسی فضای اشغال‌شده رم توسط هر یک از اپلیکیشن‌ها و بستن آن‌ها
برای اطلاع از میزان فضای اشغال‌شده توسط هر یک از اپلیکیشن‌ها پس از مراجعه به تنظیمات گوشی ابتدا به بخش Apps (اپلیکیشن‌ها) و سپس به بخش Manage Apps (مدیریت اپلیکیشن‌ها) مراجعه کنید و در آن قسمت میزان فضای اشغال‌شده توسط هر یک از اپلیکیشن‌ها را مشاهده کنید. با انتخاب گزینه Force Stop می‌توانید فعالیت اپلیکیشن یا اپلیکیشن‌هایی را که فضای زیادی اشغال کرده است، متوقف کنید.
غیرفعال‌کردن اپلیکیشن‌های از پیش نصب شده غیرضروری
معمولاً در تمام گوشی‌های اندرویدی اپلیکیشن‌های ازپیش‌نصب‌شده‌ای وجود دارند که اپلیکیشن‌های Bloatware نام دارند. این اپلیکیشن‌ها توسط سازنده در کارخانه روی گوشی نصب می‌شوند و معمولاً حذف آن‌ها امکانپذیر نیست. متأسفانه برخی از این اپلیکیشن‌ها همیشه در پس‌زمینه سیستم‌عامل در حال اجرا هستند و فضای زیادی از حافظه رم را اشغال می‌کنند؛ البته درصورتی‌که نیاز به این اپلیکیشن‌ها ندارید و از آن‌ها استفاده نمی‌کنید، می‌توانید آن‌ها را غیرفعال کنید.
برای انجام این کار نیز بتدا باید به بخش Apps در تنظیمات گوشی و سپس به بخش Manage Apps مراجعه و پس از انتخاب اپلیکیشن Bloatware موردنظر خود، گزینه Disable (غیرفعال کردن) را انتخاب کنید تا آن اپلیکیشن غیرفعال شود؛ البته متأسفانه امکان غیرفعال کردن برخی از این اپلیکیشن‌ها وجود ندارد.
غیرفعال کردن انیمیشن‌ها و آیتم‌های متحرک رابط کاربری
انیمیشن‌ها و آیتم‌های متحرک فضای زیادی از حافظه رم را اشغال می‌کند؛ اما خوشبختانه می‌توان این عناصر رابط کاربری را به‌راحتی غیرفعال کرد. برای انجام این کار ابتدا باید بخش Developer options را فعال کنید (این بخش به‌صورت پیش‌فرض در گوشی‌های اندرویدی غیرفعال است).
برای انجام این کار باید پس از مراجعه به تنظیمات گوشی ابتدا وارد بخش About Phone شوید و پس از ورود به این بخش، با ۷ بار ضربه زدن روی عبارت Build number بخش Developer options را فعال کنید (با هر بار ضربه زدن روی این عبارت، تعداد دفعات باقی‌مانده نمایش داده می‌شود. پس از نمایش پیام Congrats! You are now a developer این بخش فعال می‌شود.
در مرحله بعدی می‌توانید با ورود به این بخش که در صفحه اصلی تنظیمات گوشی ایجاد شده است و یافتن گزینه‌هایی مثل Window animation scale یا Transition animation scale یا Animator duration scale یا سایر گزینه‌های مشابه و لمس آن‌ها، به‌راحتی انیمیشن‌ها را غیرفعال کنید.
استفاده نکردن از والپیپرهای متحرک
والپیپرهای متحرک هم فضای زیادی از حافظه رم اشغال می‌کند و هم باعث افزایش مصرف باتری می‌شوند. درصورتی‌که گوشی شما حافظه رم زیادی ندارد و سرعت آن به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است، با استفاده از والپیپرهای ثابت می‌توانید این مشکل را تا حدود زیادی برطرف کنید. استفاده از ویجت‌های سنگین در گوشی‌هایی که حافظه رم کمی دارند، نیز توصیه نمی‌شود
استفاده از اپلیکیشن‌های تقویت‌کننده عملکرد گوشی
اپلیکیشن‌های موبایل زیادی برای تقویت عملکرد گوشی ایجاد شده‌اند که می‌توانند به آزاد شدن فضای حافظه رم به‌صورت خودکار نیز کمک زیادی کنند. از میان این اپلیکیشن‌ها می‌توان به Clean Master Pro و CCleaner اشاره کرد.
با استفاده از ویژگی Memory Boost در اپلیکیشن Clean Master Pro می‌توانید فضای اشغال‌شده رم گوشی‌تان را مستقیماً از صفحه هوم اسکرین پاک کنید. مدیریت اپلیکیشن‌هایی که به‌صورت خودکار اجرا می‌شوند، نیز با استفاده از این اپلیکیشن امکانپذیر است. لازم به ذکر است که هر دو اپلیکیشن برای iOS نیز عرضه شده‌اند و می‌توانید برای پاک کردن حافظه رم گوشی‌های آیفون نیز از آن‌ها استفاده کنید.
پیشنهاد می‌کنیم درصورتی‌که اپلیکیشن‌های زیادی در گوشی در حال اجرا هستند که باعث کندشدن سرعت گوشی شده‌اند و به آن‌ها نیازی ندارید، با لمس دکمه ناوبری مربع، اپلیکیشن‌های در حال اجرا در پس‌زمینه سیستم‌عامل را بینید و اپلیکیشن‌های غیرضروری را ببندید. در این بخش می‌توانید با لمس آیکون بستن اپلیکیشن (آیکون X) در بالای پنجره هر اپلیکیشن، اپلیکیشن یا اپلیکیشن‌های موردنظر خود را ببندید.
درصورتی‌که می‌خواهید تمام اپلیکیشن‌های در حال اجرا بسته شوند، تنها کافی است گزینه Clearup یا Cleanup یا آیکون سطل زباله یا آیکون X را لمس کنید تا تمام اپلیکیشن‌ها بسته شوند (در نسخه‌های مختلف اندروید و در گوشی‌های برندهای مختلف گزینه‌ها و دکمه‌های متفاوتی برای انجام این کار ایجاد شده است)
نحوه آزادسازی فضای رم در گوشی‌های آیفون
برای آزادسازی فضای رم در مدل‌های مختلف گوشی آیفون ۷ و گوشی‌های قدیمی‌تر، آیفون مراحل زیر را دنبال کنید:
- دکمه پاور گوشی را نگه دارید تا گزینه power off ظاهر شود و سپس آن را رها کنید.
- دکمه هوم گوشی را نگه دارید تا ابتدا نمایشگر به‌صورت خالی نمایش داده شود و سپس دوباره صفحه هوم اسکرین نمایش داده شود. این اتفاق به معنای آزاد شدن فضای حافظه رم گوشی است. چنانچه هنگام زدن دکمه هوم مربوط به دستیار مجازی سیری برای شما نمایش داده خواهد شد، آن را غیرفعال کنید. برای انجام این کار تنها کافی است در تنظیمات گوشی وارد بخش Siri & Search شوید و در بخش ASK SIRI گزینه Press Home for Siri را غیرفعال کنید.
برای آزادسازی فضای رم در گوشی‌های آیفون ۱۰، آیفون ۱۰ آر و مدل‌های مختلف گوشی‌های آیفون ۱۱، ۱۲ و ۱۳ مراحل زیر را دنبال کنید:
- دکمه زیاد کردن صدا را بزنید و فوراً آن را رها کنید و پس از آن همین کار را با دکمه کم کردن صدا انجام دهید.
- دکمه سمت راست گوشی را نگه دارید تا لوگوی اپل نمایش داده شود (حتی زمانی که گزینه power off نمایش داده شد، نیز آن را رها نکنید)
لازم به ذکر است که ساختار نرم‌افزاری گوشی‌های آیفون به‌گونه‌ای است که اپلیکیشن‌ها و اطلاعات سیستم‌عامل که روی فضای حافظه رم ذخیره شده‌اند، پس از پاک شدن از حافظه رم گوشی، درصورتی‌که کاربر به آن‌ها نیاز داشته باشد، دوباره به آن انتقال داده می‌شوند.
میزان مناسب حافظه رم گوشی
میزان مناسب حافظه رم گوشی بسته به نیاز هر کاربر، نحوه استفاده از گوشی و نوع گوشی متفاوت است. چنانچه از گوشی تنها برای انجام کارهایی مثل وبگردی، ارسال و دریافت چت و پیام متنی، تماس گرفتن، تماشای ویدیو آنلاین و استفاده از اپلیکیشن‌های ساده و کم‌حجم استفاده می‌کنید، حتی رم ۲ یا ۳ گیگابایتی نیز می‌تواند نیاز شما را برطرف کند
اما اگر می‌خواهید یکی گوشی گیمینگ قدرتمند داشته باشید یا قصد دارید بازی‌های حجیم مدرن و اپلیکیشن‌های ویرایش ویدیو را روی گوشی خود اجرا کنید یا معمولاً اپلیکیشن‌های حجیم یا نسبتاً حجیم زیادی را هم‌زمان با هم اجرا می‌کنید و متمایل به استفاده از گوشی اندرویدی هستید، ترجیحاً یک گوشی با حداقل حافظه رم ۸ یا ۶ گیگابایت را انتخاب کنید.
اجازه دهید برای اینکه بفهمید تقریباً به چه میزان از حافظه رم گوشی نیاز دارید، میزان فضایی را که اپلیکیشن‌های متداول از حافظه رم اشغال می‌کنند، بیان کنیم.
- اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک و اینستاگرام بسته به میزان استفاده کاربر از آن‌ها فضایی در حدود ۱۰۰ تا ۳۰۰ مگابایت از رم را اشغال می‌کنند.
- مرورگری مثل گوگل کروم و سرویس استریم محتوایی مثل یوتیوب بسته به اینکه چه تعداد تب در مرورگر باز باشد یا کیفیت ویدیو در حال پخش در سرویس آنلاین استریم ویدیو چقدر باشد، فضایی در حدود ۵۰۰ مگابایت را اشغال می‌کنند.
- میزان حافظه اشغال‌شده توسط بازی‌های موبایل بسته به نوع بازی و اینکه بازی را به‌صورت آنلاین انجام دهید یا آفلاین، بسیار متغیر است؛ اما بازی‌های حجیم با گرافیک بالا مثل FIFA Soccer یا بازی‌هایی مثل Asphalt 9، Call of Duty Mobile و PUBGI در اندروید، فضایی بیش از یک گیگابایت را اشغال می‌کند. اجرای روان برخی از بازی‌های موبایل با تنظیمات گرافیکی بالا مثل PUBG و Black Desert Online حداقل به ۸ گیگابایت حافظه رم نیاز دارد.
چنانچه گوشی شما از کارت حافظه پشتیبانی می‌کند، می‌توانید با استفاده از کارت حافظه، میزان حافظه رم گوشی خود را ارتقا دهید برای انجام این کار لازم است ابتدا یک کارت حافظه پرسرعت و باکیفیت انتخاب کنید. در مرحله بعدی یکی از اپلیکیشن‌های افزایش حافظه رم گوشی مثل Swapper – ROOT یا Free Swapper یا AMemoryBoost (Swap enabler) را دانلود و نصب کنید.
پس از اجرای اپلیکیشن فایل swap (فایلی برای ذخیره‌سازی داده‌ها در هنگام پر شدن حافظه رم گوشی) را ایجاد کنید. پس از مشخص کردن اندازه فایل، محل ذخیره‌سازی آن (کارت حافظه یا حافظه داخلی خود) را انتخاب کنید و منتظر بمانید تا فایل ایجاد شود. پس از ایجاد شدن فایل گوشی را ریست کنید.
تا زمانی که به فایل swap نیاز دارید، باید اپلیکیشن روی گوشی باشد. برای استفاده از اپلیکیشن‌ها حتماً باید گوشی خود را روت کنید و در درصورتی‌که نمی‌خواهید این کار را انجام دهید، باید با روش‌هایی که گفتیم حافظه رم گوشی خود را تا جای ممکن آزاد کنید.
لازم به ذکر است که حتی اگر هیچ اپلیکیشنی باز نکنید، خود سیستم‌عامل بخشی از حافظه رم گوشی را اشغال می‌کند. به همین دلیل امروزه بسیاری از گوشی‌های اندرویدی با رم ۶ و ۸ گیگابایتی و حتی تعدادی از گوشی‌های پرچم‌دار اندرویدی با ۱۲ گیگابایتی عرضه شده‌اند؛ البته همان‌طور که گفتیم در هنگام خرید گوشی‌های آیفون اصلا لازم نیست در مورد کم بودن حافظه رم آن‌ها نگران باشید و حتی رم ۲ گیگابایتی هم برای یک گوشی آیفون قدیمی، بیش از میزان حافظه لازم برای برخورداری از عملکرد روان است و سرعت این گوشی‌ها کاملاً راضی‌کننده است.
سوالات رایج کاربران درباره حافظه رم گوشی
حافظه رم گوشی حافظه‌ای بسیار پرسرعت است که برای ذخیره‌سازی اطلاعات اپلیکیشن‌های در حال اجرا در پس‌زمینه سیستم‌عامل و داده‌های سیستم‌عامل برای دسترسی سریع و راحت به آن‌ها استفاده می شود.
جواب این سوال به نیاز کاربران گوشی‌ها و نحوه استفاده از گوشی‌ها بستگی دارد؛ اما معمولاً یک کاربر معمولی گوشی اندرویدی به ۴ تا ۸ گیگابایت حافظه رم نیاز دارد و یک گوشی گیمینگ اندرویدی مناسب حداقل باید ۸ گیگابایت رم داشته باشد.
استفاده از اپلیکیشن‌های طراحی‌شده برای آزادسازی فضای رم گوشی، بستن اپلیکیشن‌های حجیم غیرضروری در حال اجرا در پس‌زمینه سیستم‌عامل و غیرفعال کردن انیمیشن‌ها و عناصر متحرک رابط کاربری گوشی، مناسب‌ترین روش‌ها برای انجام این کار هستند.